Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Σήμερα, όμως Αποκριά ονομάζεται ιδιαίτερα η Κυριακή της πρώτης (μικρές απόκριες, της Τυροφάγου) και η Κυριακή της δεύτερης και τρίτης βδομάδας. Ονομάστηκε έτσι, επειδή την περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από κρέας». Λέγεται επίσης Απόκριες, Απόκρεω, της Τυροφάγου, γιατί την εβδομάδα αυτή τρώνε μόνο γαλακτοκομικά και όχι κρέας, για να προετοιμαστούν σιγά - σιγά για τη νηστεία της ΣαρακοστήςΑνάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη Καρναβάλι (Carneval, carnavale, από τις λέξεις Carne=κρέας και Vale=περνάει). Περισσότερα εδώ
Το καρναβάλι έχει τις ρίζες του στα Σατουρνάλια της αρχαίας Ρώμης, μιας γιορτής που έχει αντίστοιχά της σε όλες τις θρησκείες του αρχαίου κόσμου. Είναι οι γιορτές της έναρξης του νέου χρόνου (που άρχιζε το Μάρτιο) ή της άνοιξης που αναγεννιέται η φύση. Είναι οι γιορτές της Ίσιδας στην Αίγυπτο, τα Διονύσια στην αρχαία Ελλάδα, τα Πουρέμ στους Εβραίοιυς κτλ. Σε όλες τις σχετικές γιορτές περιλαμβανόταν και η μεταμφίεση. Έτσι βρήκε πρόσφορο έδαφος για να απλωθεί το καρναβάλι.
Στη μορφή που το ξέρουμε σήμερα το καρναβάλι διαμορφώθηκε στην Ιταλία κατά το Μεσαίωνα. Φυσικά γιορτές με μεταμφιεσμένους γίνονταν σε όλη τη Μεσόγειο. Ιδιαίτερα για το βυζαντινό κόσμο γνωρίζουμε ότι το έθιμο αυτό καταπολεμήθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας, χωρίς όμως να εξαφανιστεί. Η χριστιανική εκκλησία υποκατάστησε τα Σατουρνάλια με χριστιανικές γιορτές, αλλάζοντας και το ουσιαστικό τους περιεχόμενο. Αυτό επιδιώχτηκε με τον καθαρισμό των Αποκριών.
Στην Ιταλία το πιο εντυπωσιακό καρναβάλι πραγματοποιείται στη Βενετία. Το έθιμο επεκτάθηκε και στις άλλες χώρες με παρέλαση αρμάτων και μεταμφιεσμένων, με το άρμα του βασιλιά Καρνάβαλου (που συνήθως καίγεται μετά το τέλος της γιορτής, κομφετί (χαρτοπόλεμο), σερπαντίνες και σοκολατοπόλεμο.
Εικόνες από το καρναβάλι της Βενετίας.
Εικόνες από βενετσιάνικες μάσκες
Εικόνες από άρματα καρναβαλιού
Άλλη άποψη
Σύμφωνα με άλλη άποψη η λέξη καρναβάλι δεν προέρχεται από τη λέξη carne που σημαίνει κρέας, όπως στη λέξη Αποκριά. Προέρχεται από το λατινικό carrus navalis, που σημαίνει αμαξίδιο ναυτικό, γιατί στις "θεωρίες", ας τις πούμε παρελάσεις που έρχονταν από την Ελευσίνα και την Ιερά Οδό στην Ακρόπολη, έφερναν κι ένα αμαξίδιο με ένα μοντέλο ιερού πλοιαρίου, όπως η "Πάραλος" από τη Δήλο, κι έτσι πήρε το όνομα "κάρρο-ναβάλε", που θα πει καρότσι-καΐκι ναυτικό. Σε μερικά αρχαία αγγεία βλέπουμε και το θεό του κρασιού και της ευθυμίας , το Διόνυσο, να κάθεται σε ένα τέτοιο τροχοφόρο κάρρο-ναβάλε, τα δε ανά την υφήλιο μασκαράτικα άρματα της Αποκριάς και το ομοίωμα του καρνάβαλου, είναι η συνέχεια από τις γιορτές Βακχανάλια των αρχαίων για το Διόνυσο.
Οι γιορτές του Διονύσου γίνονταν για ην ευγονία αλλά και για απλή διασκέδαση. Άλλωστε οι μάσκες που φορούν οι "μπούλες" στη Β. Ελλάδα θυμίζουν τις ανάλογες από τα Λήναια που ήταν τα Διονύσια για τον ληνό, δηλαδή το πατητήρι. Οι αρχαίοι στα γλέντια τους, που τα έλεγαν "ασκόλεια", έριχναν κάτω τα γεμάτα κρασί τουλούμια , τους ασκούς, τα άλειφαν με λάδι, πατούσαν επάνω τους και προσπαθούσαν να σταθούν εκεί. Το γλέντι άναβε με πολλά γέλια. Ανάλογα και τα γλέντια με κρασοκατάνυξη στη σύγχρονη εποχή.
Στην τελευταία φάση των Διονυσίων γιόρταζαν τους χύτρους, δηλαδή προσέφεραν ολόγυρα προς τιμή του Διονύσου σιτάρι βρασμένο σε χύτρες (τσουκάλια), με διάφορα άλλα συστατικά (πρβλ. κυκεώνας των Ελευσινίων Μυστηρίων), ακριβώς όπως κάνουμε κι εμείς με τα κόλλυβα τα Ψυχοσάββατα της Αποκριάς. (Βιβλιογραφία: ΥΔΡΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ, τόμος 31ος, καρναβάλι).
Αγγείο με το Διόνυσο σε αμαξίδιο
Εικόνες από το καρναβάλι της Πάτρας
Το καρναβάλι έχει τις ρίζες του στα Σατουρνάλια της αρχαίας Ρώμης, μιας γιορτής που έχει αντίστοιχά της σε όλες τις θρησκείες του αρχαίου κόσμου. Είναι οι γιορτές της έναρξης του νέου χρόνου (που άρχιζε το Μάρτιο) ή της άνοιξης που αναγεννιέται η φύση. Είναι οι γιορτές της Ίσιδας στην Αίγυπτο, τα Διονύσια στην αρχαία Ελλάδα, τα Πουρέμ στους Εβραίοιυς κτλ. Σε όλες τις σχετικές γιορτές περιλαμβανόταν και η μεταμφίεση. Έτσι βρήκε πρόσφορο έδαφος για να απλωθεί το καρναβάλι.
Στη μορφή που το ξέρουμε σήμερα το καρναβάλι διαμορφώθηκε στην Ιταλία κατά το Μεσαίωνα. Φυσικά γιορτές με μεταμφιεσμένους γίνονταν σε όλη τη Μεσόγειο. Ιδιαίτερα για το βυζαντινό κόσμο γνωρίζουμε ότι το έθιμο αυτό καταπολεμήθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας, χωρίς όμως να εξαφανιστεί. Η χριστιανική εκκλησία υποκατάστησε τα Σατουρνάλια με χριστιανικές γιορτές, αλλάζοντας και το ουσιαστικό τους περιεχόμενο. Αυτό επιδιώχτηκε με τον καθαρισμό των Αποκριών.
Στην Ιταλία το πιο εντυπωσιακό καρναβάλι πραγματοποιείται στη Βενετία. Το έθιμο επεκτάθηκε και στις άλλες χώρες με παρέλαση αρμάτων και μεταμφιεσμένων, με το άρμα του βασιλιά Καρνάβαλου (που συνήθως καίγεται μετά το τέλος της γιορτής, κομφετί (χαρτοπόλεμο), σερπαντίνες και σοκολατοπόλεμο.
Εικόνες από το καρναβάλι της Βενετίας.
Εικόνες από βενετσιάνικες μάσκες
Άλλη άποψη
Σύμφωνα με άλλη άποψη η λέξη καρναβάλι δεν προέρχεται από τη λέξη carne που σημαίνει κρέας, όπως στη λέξη Αποκριά. Προέρχεται από το λατινικό carrus navalis, που σημαίνει αμαξίδιο ναυτικό, γιατί στις "θεωρίες", ας τις πούμε παρελάσεις που έρχονταν από την Ελευσίνα και την Ιερά Οδό στην Ακρόπολη, έφερναν κι ένα αμαξίδιο με ένα μοντέλο ιερού πλοιαρίου, όπως η "Πάραλος" από τη Δήλο, κι έτσι πήρε το όνομα "κάρρο-ναβάλε", που θα πει καρότσι-καΐκι ναυτικό. Σε μερικά αρχαία αγγεία βλέπουμε και το θεό του κρασιού και της ευθυμίας , το Διόνυσο, να κάθεται σε ένα τέτοιο τροχοφόρο κάρρο-ναβάλε, τα δε ανά την υφήλιο μασκαράτικα άρματα της Αποκριάς και το ομοίωμα του καρνάβαλου, είναι η συνέχεια από τις γιορτές Βακχανάλια των αρχαίων για το Διόνυσο.
Οι γιορτές του Διονύσου γίνονταν για ην ευγονία αλλά και για απλή διασκέδαση. Άλλωστε οι μάσκες που φορούν οι "μπούλες" στη Β. Ελλάδα θυμίζουν τις ανάλογες από τα Λήναια που ήταν τα Διονύσια για τον ληνό, δηλαδή το πατητήρι. Οι αρχαίοι στα γλέντια τους, που τα έλεγαν "ασκόλεια", έριχναν κάτω τα γεμάτα κρασί τουλούμια , τους ασκούς, τα άλειφαν με λάδι, πατούσαν επάνω τους και προσπαθούσαν να σταθούν εκεί. Το γλέντι άναβε με πολλά γέλια. Ανάλογα και τα γλέντια με κρασοκατάνυξη στη σύγχρονη εποχή.
Στην τελευταία φάση των Διονυσίων γιόρταζαν τους χύτρους, δηλαδή προσέφεραν ολόγυρα προς τιμή του Διονύσου σιτάρι βρασμένο σε χύτρες (τσουκάλια), με διάφορα άλλα συστατικά (πρβλ. κυκεώνας των Ελευσινίων Μυστηρίων), ακριβώς όπως κάνουμε κι εμείς με τα κόλλυβα τα Ψυχοσάββατα της Αποκριάς. (Βιβλιογραφία: ΥΔΡΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ, τόμος 31ος, καρναβάλι).
Αγγείο με το Διόνυσο σε αμαξίδιο
| Μπούλες |  | |
| Μπούλες-Νάουσα |
 |
| Μπούλες-Νάουσα |
